ترتیل در نزول قرآن (قرآن)آیات قرآن به صورت ترتیل نازل شده است. در این مقاله آیات مرتبط با ترتیل در نزول قرآن معرفی می‌شوند. ۱ - نزول قرآن به صورت ترتیلنزول آیات قرآن بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به صورت ترتيل (شمرده و آهسته): وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلًا. ۱.۱ - تفسیر نزول ترتیلی قرآننزول آیات قرآن بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به صورت شمرده و آهسته بود: وقال الذین کفروا لولا نزل علیه القرءان جملة وحدة کذلک لنثبت به فؤادک ورتلنـه ترتیلا. و کافران گفتند: «چرا قرآن یک جا بر او نازل نمی‌شود؟! » این بخاطر آن است که قلب تو را بوسیله آن محکم داریم، و (از این رو) آن را به تدریج بر تو خواندیم. ترتیل در گفتار، آن است که سخن را روان و بدون تکلف و شتاب، ادا کنند به طوری که حروف و کلمات در آن، واضح و آشکار گردد. واژه ترتیل از ماده رتل (بر وزن قمر) به معنی منظم بودن و مرتب بودن است، لذا کسی که دندان‌هایش خوب و منظم و مرتب باشد، عرب به او رتل الاسنان می‌گوید، روی این جهت ترتیل به معنی پی در پی آوردن سخنان یا آیات روی نظام و حساب گفته شده. بنابراین جمله و رتلناه ترتیلا اشاره به این واقعیت است که آیات قرآن گرچه تدریجا و در مدت ۲۳ سال نازل شده است اما این نزول تدریجی روی نظم و حساب و برنامه‌ای بوده، به گونه‌ای که در افکار، رسوخ کند، و دلها را مجذوب خود سازد. در تفسیر کلمه ترتیل روایات جالبی نقل شده که به بعضی از آنها ذیلا اشاره می‌کنیم: در تفسیر مجمع البیان از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله چنین نقل شده که به ابن عباس فرمود: اذا قرات القرآن فرتله ترتیلا: هنگامی که قرآن را خواندی آن را با ترتیل بخوان. ابن عباس می‌گوید پرسیدم: ترتیل چیست؟ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: بینه تبیینا، و لا تنثره نثر الدغل (الرمل) و لا تهذه هذا الشعر، قفوا عند عجائبه، و حرکوا به القلوب، و لا یکونن هم احدکم آخر السورة: حروف و کلمات آن را کاملا روشن ادا کن، نه همچون خرمای خشکیده (یا ذرات شن) آن را پراکنده کن، و نه همچون شعر آن را با سرعت پشت سر هم بخوان، به هنگام برخورد با عجائب قرآن توقف کنید و بیندیشید و دلها را با آن تکان دهید، و هرگز نباید همت شما این باشد که به سرعت سوره را به پایان رسانید (بلکه مهم اندیشه و تدبر و بهره گیری از قرآن است). نظیر همین معنی در اصول کافی از امیرمؤمنان علی علیه‌السلام نقل شده است. از امام صادق علیه‌السلام نیز چنین نقل شده است: الترتیل ان تتمکث به و تحسن به صوتک، و اذا مررت بآیة فیها ذکر النار فتعوذ بالله من النار و اذا مررت بآیة فیها ذکر الجنة فاسئل الله الجنة: ترتیل آن است که آیات را با تانی بخوانی و با صدای زیبا و هنگامی که به آیه‌ای برخورد می‌کنی که در آن سخن از آتش دوزخ است به خدا پناه بر، و هنگامی که به آیه‌ای می‌رسی که در آن بیان بهشت است از خدا بهشت را بطلب (خود را به اوصاف بهشتیان متصف کن و از صفات دوزخیان بپرهیز). ۲ - فلسفه نزول قرآن به صورت ترتیلآرامى دل و اطمینان قلب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فلسفه نزول قرآن به طور ترتيل: وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلًا. ۳ - اعتراض به نزول قرآن به صورت ترتیلنزول ترتيلى قرآن بر پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مورد اعتراض و بهانه‌گیری کافران: وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلًا وَ لا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْناكَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسِيراً. ۴ - عناوین مرتبطترتیل (قرآن) ۵ - پانویس۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۵۳۱، برگرفته از مقاله «ترتیل نزول قرآن». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۱۹۳، برگرفته از مقاله «ترتیل در نزول قرآن». |